Kumak nizinny Występuje jeszcze dość pospolicie na terenie całej Polski z wyjątkiem terenów wyżynno-górskich. Praktycznie bardzo rzadko spotyka się go na wysokości powyżej 300 m n.p.m. Samce dorastają do 3-4, a samice do 4-5,5 cm długości. Charakterystyczną cechą tego płaza są znajdujące się na czarno-ciemnogranatowym spodzie ciała jaskrawo pomarańczowo-żółto-czerwone, nieregularne, spore plamy (stąd zapewne wzięła się inna, mniej używana nazwa tego gatunku - kumak ognisty). Wierzch ciała jest natomiast czarno-brązowo-szary. Brodawki skórne są tępo zakończone.
Ze snu zimowego kumak nizinny budzi się, w zależności od pogody, pod koniec marca lub w kwietniu. Gody odbywa w zbiorniku wodnym, najczęściej w maju i czerwcu, ale często jeszcze w lipcu. Okres rozrodu inicjują zwykle obfite opady deszczu. Można go spotkać szczególnie w niewielkich, silnie zarośniętych roślinnością podwodną, płytkich i szybko nagrzewających się zbiornikach, często o mulisto-błotnistym dnie. Są to z reguły czyste glinianki, sadzawki, śródleśne i śródpolne stawiki, regularnie zalewane wiosną rozlewiska, rowy itp. W czasie godów samce wydają charakterystyczne, donośne odgłosy, które przypominają jakby ktoś raz za razem powtarzał literę "u" (szczególne ich natężenie przypada na godziny wieczorne). Samiec tokując nadyma całe ciało, a powstałe w wyniku tego drgania wody rozchodząc się po jej powierzchni wyznaczają jego terytorium godowe (ok. 1-1,5 m średnicy). Także podgardle rozszerza się wtedy na kształt worka. Rolę rezonatorów pełnią jednak płuca. Na przedramieniu przednich kończyna samca wykształcają się tzw. modzele godowe, które są w zasadzie jedynym elementem pomocnym w rozróżnieniu płci. Samica składa skrzek w kilku niewielkich, kulistych pakietach-kłębach (zwykle po kilkadziesiąt jaj o średnicy około 7-8 mm), które zaczepia o pędy roślinności podwodnej lub rzadziej, o dno zbiornika. Kijanki wylęgają się średnio po 10-15 dniach (mierzą wtedy około 1,5 cm długości) i pod koniec lata (zwykle po około 90 dniach życia w wodzie) ulegają przeobrażeniu. Ich cechą charakterystyczną jest granatowo-złote podbrzusze i dość szeroki, ostro zakończony ogon. Otwór skrzelowy zlokalizowany jest natomiast w środkowej części brzucha. Czasami w ciepłe deszczowe lata kumaki mogą odbywać gody powtórnie. Zdarza się, iż po ich zakończeniu płazy te opuszczają dany zbiornik wodny i wędrują do innego, bardziej zasobnego w pokarm. W ten sposób następuje ich naturalna migracja i zasiedlanie coraz to nowych wodnych biocenoz. Dorosłe kumaki zjadają wszelkiego rodzaju drobne owady i ich larwy (zarówno wodne, jak i lądowe), a także wodne skorupiaki i mięczaki oraz pierścienice. Są żarłoczne, jednak gdy mają wybór wolą miękkie ofiary (nagie ślimaki, dżdżownice) od twardopokrywych chrząszczy. Podczas polowania kumaki podkradają się w pobliże zdobyczy (na odległość kilku cm.), po czym jednym susem ją łapią. Jeśli ofiara jest schwytana na lądzie nierzadko nurkują wraz z nią pod wodę.
Do największych naturalnych wrogów kumaków należą tchórze, norki, niektóre ptaki drapieżne, oraz zaskrońce i żmije.
Kumaki zimują gromadnie na lądzie: w podziemnych norkach, rozpadlinach, pod wykrotami, stertami liści, zagrzebane w ziemi itp., czasem w towarzystwie innych gatunków płazów. Są długowieczne i potrafią dożyć nawet ponad 20 lat. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia (np. osaczony przez jakiegoś drapieżnika płaz ten przewraca się na grzbiet, wypina brzuch i wygina kończyny w taki sposób, że widoczne staje się jaskrawe ubarwienie partii brzusznej (tzw. refleks). Charakterystyczne, donośne odgłosy wydawane są przez kumaki nie tylko w czasie godów, a przez całe życie (poza okresem zimowego spoczynku).
